[ خَ زَ / زِ ] (اِ) لبلاب. عشقه. || (ص) پیچنده. تابنده. || پیچیده. تافته شده. || بروی هم حلقه شده. (از ناظم الاطباء).
لغت‌نامه دهخدا
(اِخ) نام کوتلی است به افغانستان در ۲۹ هزاروپانصدگزی جنوب شرقی زیباک از نواحی اشکاشم، تابع بدخشان، ارتفاع آن تخمیناً ۴۹۲۷ متر و بین خط ۷۱ درجه و ۳۶ دقیقه و ۶ ثانیه طول شرقی و خط ۳۶ درجه ...
(خَ بُ زِ) (اِ.) گیاهی است از تیرة کدوییان که میوه اش درشت و شیرین و آب دار است. ؛ پوست ~ زیر پای کسی گذاشتن کنایه از: وسیلة اغفال کسی را فراهم کردن و او را دچار لغزش ساختن.
فرهنگ فارسی معین
[ خَ بُ زَ / زِ ] (اِ) میوه ای است شیرین و لذیذ و خوشبو و کلان. (ناظم الاطباء). میوه خوشبودار کلان چرا که «خر» بالفتح بمعنی کلان و «بزه» بضم موحده و فتح زاء معجمه بمعنی میوهٔ شیرین و خوشبودا ...
[ خَ بُ زَ / زِ اَ ] (اِ مرکب) گیاهی است که میوهٔ زردفام و نرم با بوی مطبوع دارد و تازهٔ آنرا چون دندان مز خورند و هم از آن مربا و سالاد سازند. (یادداشت بخط مؤلف).
[ خَ بُ زَ / زِ ] (اِ مرکب) فالیز خربزه و خیار و جز آن. (ناظم الاطباء). کشت زار حاوی خربزه. مَبطَخه. (یادداشت بخط مؤلف): قاضی که به رشوت بخورد پنج خیار ثابت کند از بهر تو صد خربزه زار. سعدی ...
[ خَ بُ زِ طَ خَ ] (اِ مرکب) حنظل. (زمخشری).
[ خَ بُ زَ / زِ یِ اَ جَ ] (ترکیب اضافی، اِ مرکب) حنظل. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء). هندوانهٔ ابوجهل.
[ خَ بُ زَ / زِ یِ ] (ترکیب اضافی، اِ مرکب) حنظل را گویند و آنرا به کرمانی خرزهره و بعربی علقم می نامند. (برهان قاطع) (از آنندراج) (از ناظم الاطباء). هندوانهٔ ابوجهل. کبست. (یادداشت بخط مؤلف ...
[ خَ بُ زَ / زِ یِ شَ تَ / تِ ] (ترکیب وصفی، اِ مرکب) نوعی خربزه است در مشهد.
[ خَ بُ زَ / زِ یِ هِ ] (ترکیب وصفی، اِ مرکب) هندوانه. شامی. (یادداشت بخط مؤلف): غرغره کردن چون آب عنب الثعلب... و کشکاب و آب خربزهٔ هندو خوردن و بدان غرغره کردن. (ذخیرهٔ خوارزمشاهی). خربز ...
[ خَ زَ / زِ ] (اِ) خربز. خربزه. تلفظ دیگریست در خربزه : از حکمت باری تعالی در مصر خربوزه به انواع است بطوری که چون شخص فقیری در آن دشت پرحرارت تشنه و بی طاقت شود، میتواند که با جزئی پول خر ...