۱. [مجاز] بن؛ ریشه؛ اصل. ۲. (زیست‌شناسی) ریشه. ۳. پایین‌ترین بخش هر چیز: بیخ دیوار.
فرهنگ فارسی عمید
[ خِ مَ ] (ترکیب اضافی، اِ مرکب) فارسی بسد است. (تحفهٔ حکیم مؤمن) (فهرست مخزن الادویه).
لغت‌نامه دهخدا
[ خِ مَ هَ ] (ترکیب اضافی، اِ مرکب) اصل السوس. (بحر الجواهر از یادداشت بخط مرحوم دهخدا).
[ خُ ] (ترکیب عطفی، اِ مرکب) اصل و فرع. ریشه و ثمر. - بیخ و بار کسی را کندن؛ نابود ساختن و نیز بکلی از بین بردن : ستیز فلک بیخ و بارش بکند سم اسب دشمن دیارش بکند.سعدی.
[ خِ پَ ] (ترکیب اضافی، اِ مرکب) کنایه از گوشت گوسفند است. (انجمن آرا). کنایه از گوشت. (آنندراج) (رشیدی). کنایه از گوشت است که بتازی لحم گویند. (برهان). گوشت. (ناظم الاطباء): از عالم معاش س ...
[ خِ لَ / لِ پَ ] (ترکیب اضافی، اِ مرکب) بفارسی محروث را خوانند. (تحفهٔ حکیم مؤمن) (فهرست مخزن الادویه).
[ وَ ] (ص مرکب) با ریشهٔ بسیار. بزرگ بیخ. راسی. راسیة. اصیل کلان بیخ. (یادداشت بخط مرحوم دهخدا). دارای چندین ریشه. (ناظم الاطباء): درختی هر کدام بیخ آورتر و راسخ تر به ساعتی قلع توان کرد ...
[ بی بُ ] (نف مرکب) آنکه از بیخ برد. قطع کننده از بیخ. از بیخ برنده. || (ن مف مرکب) از بیخ بریده شده. - بیخ برکردن؛ از بیخ نزدیک زمین درخت را و نزدیک به تنه شاخ را بریدن. بریدن درختی ا ...
(تَ) [ په. ] (مص م.)۱- الک کردن، ۲- غربال کردن.
فرهنگ فارسی معین
[ خَ ] (حامص مرکب) بی رونقی. کسادی : بهر درم سر همت فرو نمی آید ببسته ام در دکان ز بیخریداری.سعدی.
[ بَ / بِ خَ / خُ تَ ] (مص) درماندن و عاجز شدن. (برهان) (آنندراج). بی نوا گشتن و درماندن. (ناظم الاطباء). پیخستن. لگدمال کردن. کوفتن در زیر پای : شادی و بقا بادت و زین بیش نگویم کاین قافیه ...
[ خَ اَ ] (اِخ) ناحیه ای است در فارس. بیخه صحرای درازی را گویند که در میانهٔ دو کوه افتاده باشد و این ناحیه در جانب مغربی شهر لار است درازای آن از قریهٔ بیرم تا ملائی شش فرسخ و پهنای آن از ...