[ اِ ] (اِخ) عباس اقبال آشتیانی. محقق و مورخ ایرانی. (ولادت ۱۳۱۴ هـ . ق. و وفات ۱۳۳۴ هـ . ش.). وی در آغاز جوانی شاگرد درودگر بود و سپس به تحصیل پرداخت و دورهٔ دارالفنون را بپایان رسانید و به معاونت کتابخانهٔ معارف انتخاب گردید. آنگاه در دارالفنون بتدریس پرداخت و بعدها به معلمی مدارس نظام، مدرسهٔ علوم سیاسی و دارالمعلمین عالی منصوب شد. در سال ۱۳۰۴ هـ . ش. به منشی گری هیئت نظامی ایران به پاریس رفت و در آنجا به تحصیل ادامه داد و به اخذ درجهٔ لیسانس از سربن نایل آمد و در آن شهر با علامه محمّد قزوینی آشنایی یافت و از محضر وی استفاده کرد. پس از بازگشت به ایران به سمت استادی دانشگاه و عضویت فرهنگستان انتخاب شد و سپس به سمت نمایندهٔ فرهنگی ایران در ترکیه و ایتالیا به شهر رم رفت و در آنجا اقامت گزید و در آنجا در سن ۵۹ سالگی درگذشت. جنازهٔ او را به تهران حمل کردند. وی در ۱۳۲۴ مجلهٔ «یادگار» را تأسیس کرد که پنج دورهٔ آن منتشر شده. از آثار وی: «تاریخ مغول» «وزراء سلاجقه». «خاندان نوبختی»، تصحیح «عتبةالکتبه»، تصحیح «سمط العلی»، تصحیح «مجمع التواریخ»، ترجمهٔ «سه سال در دربار ایران» تألیف دکتر فوریه، ترجمهٔ «یادداشتهای ژنرال تره زل»، ترجمهٔ «مأموریت ژنرال گاردان در ایران»، تصحیح «ترجمهٔ فارسی محاسن اصفهان»، تصحیح «بیان الادیان»، و تصحیح «تبصرة العوام»، را باید نام برد. وی در تحقیقات تاریخی و ادبی روش عالمانه ای دارد. (از فرهنگ فارسی معین). از مرحوم عباس اقبال آشتیانی آثار چاپ نشده ای نیز باقی مانده که در کتابخانهٔ مرکزی دانشگاه تهران مضبوط است. از این نوع آثار می توان دو کتاب تاریخ مختصر ادبیات ایران و تاریخ جواهر در ایران را نام برد که از دومی قسمت پیش از اسلام در ۸۲ ورق و از قسمت مربوط به بعد از اسلام فقط ۹ صفحه به خط اقبال در دست است. کتاب تاریخ جواهر در ایران در جلد ۹ نشریهٔ فرهنگ ایران زمین چاپ شده است. همچنین متن تصحیح شده ای از چند کتاب به این شرح از او باقی است: مثنوی ورقه و گلشاه، اثر عیوقی -سیرة شیخ کبیر تألیف ابوالحسن الدیلمی -الرسالة الثانیة تألیف مسعربن مهلهل -با حواشی و یادداشت هایی از اقبال و محمد قزوینی - رساله در فن انشاء، از معین الدین محمدبن عبدالخالق میهنی و تنسوخ نامهٔ ایلخانی تألیف خواجه نصیرالدین طوسی. رجوع به مقدمهٔ مجموعهٔ مقالات عباس اقبال آشتیانی چ دکتر دبیرسیاقی.