[ اَ مُ لِ ] (اِخ) خولانی التمیمی. عبداللََّه بن ثوب یا عبداللََّه بن عوف از کبار تابعین است و بزمان رسول صلوات اللََّه علیه در یمن اسلام آورده است. مولد او به سال ۵۰ هـ . ق. و وفات وی به روزگار معاویه یا یزیدبن معاویه در دریا و گور او نیز بدانجاست. گویند آنگاه که اسودبن قیس العنسی متنبی او را به دین خود خواند و او از گرویدن سرباز زد فرمان کرد تا آتشی عظیم بیفروختند و او را در آتش افکندند و آتش او را آسیبی نکرد. پیروان اسود گفتند این مرد اگر در بلاد تو زید عقیدهٔ مردمان بر تو تباه کند و وی ابومسلم را نفی کرد و او بمدینةالرسول شد در این وقت رسول صلی اللََّه علیه رحلت کرده و خلیفتی ابوبکر را بود او بمسجد درآمد و نزدیک ستونی بنماز ایستاد عمربن الخطاب او را بدید و پرسید مرد از کجاست گفت از یمن. گفت آن دشمن خدا آخر با آن دوست ما که در آتش افکند و زیانی بدو نرسید چه کرد گفت عبداللََّه بن ثوب را گوئی گفت سوگند بخدای آیا تو خود او نیستی گفت هستم پس عمر میان دو چشم او ببوسید و با خود نزد ابوبکر برد و میان خویش و بوبکر بنشانید و گفت سپاس خدای را که مرا زنده داشت تا آن معجز که با ابراهیم خلیل رفت در یک تن از امت محمد مرا بنمود. علقمةبن مرشد میگفت زهد به هشت تن از تابعین منتهی گشت و یکی از آن هشت ابومسلم خولانی است. و صاحب حبیب السیر در وقایع سال ۶۱ آرد که: هم در این سال (احدی و ستین) ابومسلم عبداللََّه بن ثوب الخولانی که از جملهٔ عبّاد و افاضل تابعین حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام بود از عالم فانی بریاض جاودانی انتقال کرد و از ابومسلم رضی اللََّه عنه کرامات و خوارق عادت در سیرالسلف و بعض دیگر از کتب اهل علم و شرف بسیار نقل شده است. (صفةالصفوة ج ۴) (فوات ج ۱).