۱. انسان یا حیوان مادۀ دارای فرزند. ۲. (صفت) [مجاز] اصلی؛ اولیه: دانشگاه مادر. ۳. (صفت) [مجاز] برانگیزنده؛ باعث. ۴. [قدیمی، مجاز] زمین؛ خاک: جان گرامی به پدر باز داد / کالبد تیره به مادر سپرد (رودکی: ۴۹۶). ۵. [قدیمی، مجاز] هریک از عناصر چهارگانه. * مادر فولادزره: [عامیانه، مجاز] زن زشت، پیر، بسیارحیله‌گر، و مکار. δ دراصل، مادر دیوی به‌ نام فولادزره بوده که داستان آن در کتاب امیرارسلان آمده است.