[ زَ یَ ] (ع ص، اِ) جِ زبنیة و زبنی، کسانی که مردم را میرانند. (از لسان العرب). جِ زبنیة. (ناظم الاطباء). جِ زبانیة و زبان و زابن و زبنی است. (فرهنگ نظام). جِ زبنیة. (ترجمان علامهٔ جرجانی ص ۵۴). || مردم سخت. (آنندراج). مردان سخت. (قطر المحیط) (تاج العروس). مردم سخت و درشت. (آنندراج). مردمان سخت و درشت. (فرهنگ نظام). جِ زِبنیَة، دیو سرکش. واحد آن زبانی یا زابِن است یا زِبنیّ. (از منتهی الارب). جِ زبنیة، متمرد از آدمی و پری. (تاج العروس) (قطر المحیط). دیو سرکش. (آنندراج). دیوان سرکش. (فرهنگ نظام). || سرهنگان سلطان. (منتهی الارب). شرطی. (قطر المحیط) (تاج العروس). سرهنگ. (آنندراج). سرهنگان سلطان. (فرهنگ نظام). || دوزخبان. (منتهی الارب). فریشتگان دوزخ. (دهار). زبنیه؛ فریشتهٔ عذاب. الزبانیه جماعة. (دهار). دوزخ بانان. واحده زبان و زابنه و زبنی و جمله از زبن اند بمعنی دفع. (مهذب الاسماء). جِ زبنیة. دوزخ بانان. (مجمل اللغة) (آنندراج). موکلان دوزخ. جِ زبنی است. (غیاث اللغات). برخی از ملائکه از آنروی زبانیه نام یافته اند که دوزخیان را در آتش می افکنند. قتاده در تفسیر آیت {/B«فَلْیَدْعُ نََادِیَهُ ، `سَنَدْعُ اَلزَّبََانِیَةَ »۱-۴۹۶:۱۷-۱۸/} گوید: زبانیه در زبان عرب شرطگان اند. فراء گوید زبانیه (یعنی دوزخبانان) با دست و پا کار میکنند و از این روی نیرومندترند. زجاج گوید زبانیه غلاظ و شداداند، یعنی همان فریشتگانی که در آیت دیگر بدین گونه یاد شده اند: {/B«عَلَیْهََا مَلاََئِکَةٌ غِلاََظٌ شِدََادٌ».۱۴-۱۷۶۶:۶/} (از لسان العرب): ای اعتقاد نه زن و ده یار مصطفات از نوزده زبانیه حرز امان شده.خاقانی. سلاح کار خود اینجا ز بی زبانی ساز که بی زبانی دفع زبانیه است آنجا.خاقانی. در این بودم که آن ظالم بی باک چون زبانیه از در درآمد. (سندبادنامه ص ۲۰۹). فرمود تا پنج مغول دررود، گفت صحبت پنج زبانیه نمیخواهم و دو سه بیت از قصیده ای میخواند. (تاریخ رشیدی).