اصیل روغدی
معنی
[ اَ لِ غَ ] (اِخ)
دهقان زاده ای بود از مردم روغد بنام اصیل که
در نیمهٔ اول قرن هفتم هجری میزیست و
نخست وکیل خرج کورکوز مغول در خراسان
(طوس) بود و چون کورکوز به پایه ای بلند
نائل آمد کار اصیل نیز رونق گرفت و هنگامی
که کورکوز آهنگ از میان بردن
شرف الدین شاه کرد که در خراسان از مردان
باکفایت و کاردان بود، اصیل نیز در این کار به
مبالغه پرداخت تا وی را بگرفتند و دوشاخ
نهادند و جایگاه وزارت به اصیل روغدی
سپرد و وی در آغاز مسگری بود در دیوان که
همچون صنف خویش بر تماسک نیروهای
طبیعی خود قادر نبود و در زمرهٔ صدور و
اعیان پایگاهی نداشت و از اینرو که میان
کورکوز و یکی از امیران جغتای سخنان
سخت رد و بدل شده بود هنگامی که وی به
طوس رسید ایلچیان هوادار امیر مزبور که
مأمور دستگیر کردن وی بودند نیز دررسیدند
و کورکوز از آنان احتیاط میکرد و اصیل
روغدی او را نمیگذاشت که نزد ایلچیان رود
و راههای بد در پیش او می نهاد و او را
تخویف میکرد که نباید خود را در دسترس
آنان قرار دهد تا روزی ایلچیان با مغولان
بسیار که در زیر لباس زره پوشیده بودند
درآمدند و کورکوز و اصیل را بگرفتند و پس
از چند روز آن دو را با خود بردند تا سرانجام
دهن کورکوز را از سنگ پر کردند و او را
بکشتند و اصیل را در سمرقند محبوس کردند
و دستور دادند او را گرسنه بدارند و
سرانجام بموکل امر کردند در غذای وی
دارویی سمی بریزند و بدو دهند و در نتیجه
وی هلاک شد. رجوع به تاریخ جهانگشا ج ۲
صص ۲۳۸ -۲۴۲ شود.