[ هِ تَ / تِ ] (ص، ق) آرام. بی شرور: اوهر، شهرکیست به بر کوه نهاده و با آبهای بسیار، جائی بسیارکشت و مردمانی آهسته. (حدودالعالم). شتاب گیرد و گرمی بوقت پاداشن صبور گردد و آهسته گاه بادافراه.فرخی. بس آهسته و چابک و بخردند ز کنعان بامّید بار آمدند. شمسی (یوسف و زلیخا). - آهسته آهسته؛ نرم نرم : بساغر نقل کرد از خم شراب آهسته آهسته برآمد از پس کوه آفتاب آهسته آهسته. صائب. || نرم. بارفق. سردماغ. مقابل آشفته : گهی آرمده و گه آرغده گهی آشفته و گه آهسته.رودکی. بدو گفت ما را که شایسته تر چنین گفت آنکس که آهسته تر.فردوسی. پراندیشه شد شاه یزدان پرست ز خون ریختن دست گردان ببست چو مهر جهانجوی پیوسته شد دل مرد آشفته آهسته شد.فردوسی. || با آوازی که جهر نباشد. یواش. نرم. || آرام. باسکینه. باطمأنینه. رزین. گران سنگ. باوقار. موقر. حازم. محتاط. رکین. متین. مقابل تیز و تند: کنون بند فرمای و خواهی بکش مرا دل درست است و آهسته هش. فردوسی. || حلیم. بردبار. درنگ پیشه : چنین گفت موبد به بهرام تیز که خون سر بیگناهان مریز چو خواهی که تاج تو ماند بجای مبادی جز آهسته و پاکرای.فردوسی. ز گردنکشان او همال من است نه چون بندهٔ بدسگال من است هشیوار و آهسته و بانژاد بسی نام بردار دارد بیاد.فردوسی. بشب چیزهائی نمایم بخواب که آهستگان را کنم پرشتاب.فردوسی. کریم است و آزاده و تازه روئی جوان است و آهسته و باوقاری.فرخی. تو شاه و شهریار و پادشائی بکام خویشتن فرمانروائی چنان باید که تو آهسته باشی همه کار نکو دانسته باشی.(ویس و رامین). متناسب اعضاء و خوش حرکات و خردمند و آهسته. (چهارمقاله). || بی آوازی: زن را آهسته بیدار کرد. || ساکت و صامت : یهودا هم آهسته و خامش است دلم زین جهت بی ره و بی هش است. شمسی (یوسف و زلیخا). || یواش. بی شتاب. بطی ء. کند. باتأنی : بر شیر از آن شدند بزرگان دین سوار کآهسته تر ز مور گذشتند بر زمین. خواجه عماد فقیه. ره رو آن نیست که گه تند و گه آهسته رود ره رو آن است که آهسته و پیوسته رود.؟ || بنرمی. رفته رفته. یواش یواش. کم کم : اول چراغ بودی آهسته شمع گشتی آسان فرا گرفتم در خرمن اوفتادی.سعدی. گرچه آهسته خر همی رانی هم بجائی رسی چو میدانی.اوحدی. || نرم. برِفْق : زنهار قدم به خاک آهسته نهی کآن مردمک چشم نگاری بوده ست.خیام. || (صوت) آهسته! آرام گوی! آرام رو! مَهْلاً!