تعریف ترجمه ماشینی

به مجموعه ابزاری که کاربران اینترنت از آن به منظور ترجمه کامل یا جزئی یک متن از زبان مقصد به زبان مبداء استفاده می‌کنند، ترجمه ماشینی گفته می‌شود. چنانچه در طراحی این ابزار از الگوریتم یادگیری شبیه مغز انسان استفاده شده باشد، این نوع ترجمه ماشینی تحت عنوان ترجمه ماشینی نورونی شناخته شده و سازگاری بیشتری با نحوه ترجمه و لحن شما خواهد داشت. 

از زمان ظهور ترجمه ماشینی، شاهد پیشرفت‌های بزرگی در این حوزه بوده‌ایم. ابزارهای مبتنی بر یادگیری شبکه‌های عصبی، باعث شکل‌گیری قلمروی جدیدی در این نوع ترجمه شده است. لذا برای استفاده صحیح و کارآمد از ابزارهای ترجمه ماشینی بایستی با نحوه استفاده از آن و همچنین موارد قابل استفاده آشنایی داشته باشیم.

مروری بر تاریخچه ترجمه ماشینی

مدت زیادی از ظهور تکنولوژی ترجمه ماشینی می‌گذرد. با این حال در اوایل شکل‌گیری آن، استقبال چندانی از ترجمه ماشینی صورت نگرفت که دلیل آن را می‌توان در عدم کارآیی و ناتوانی در برآورد نیازهای کاربران جستجو کرد. با این حال، پیشرفت‌های حاصل شده در تکنولوژی ترجمه ماشینی در سالیان اخیر باعث افزایش محبوبیت این روش ترجمه گردیده است. خصوصاً اینکه استفاده از الگوریتم‌های یادگیری مبتنی بر شبکه‌های عصبی باعث تحول شگرفت در این حوزه گردیده است.

سال 1949 را می‌توان به عنوان نقطه آغاز ترجمه ماشینی معرفی کرد که در آن سال یک دستگاه فیزیکی ترجمه ماشینی توسط تیم Georgetown MT به صورت عمومی عرضه گردید. در سال 1966 کمیته تخصصی ترجمه ماشینی تحت عنوان ALPAC شکل گرفت. هرچند این کمیته نتوانست کمکی در توسعه صنعت ترجمه ماشینی داشته باشد و در این هدف ناکام ماند. در سال 1997 و با شکل گیری و گسترش استفاده از شبکه جهانی اینترنت، ابزارهای آنلاین ترجمه ماشینی ظهور پیدا کردند. پس از سال 2013 و با مشارکت پلتفرم‌های قدرتمندی نظیر گوگل ترنسلیت، ترجمه ماشینی مدرن مبتنی بر شبکه‌های یادگیری نورونی توسعه یافتند.

ابزارهای ترجمه ماشینی مدرن حوزه‌ای برای تعامل میان انسان و رایانه به وجود آورده است تا به کمک آن بهره‌وری انسان افزایش یافته و ما را به سمت تجربه‌های جدید از تاثیر تکنولوژی بر زندگی بشر سوق دهد.

انواع ترجمه ماشینی مدرن

حال می‌خواهیم نگاهی دقیق به ابزارهای ترجمه ماشینی مدرن بیندازیم و انواع مختلف آن را مورد بررسی قرار دهیم. دو نوع ترجمه ماشینی مدرن در حال توسعه شامل موارد ذیل می‌باشند:

ترجمه ماشینی مبتنی بر آمار: این نوع ابزار ترجمه، با کمک تحلیل آماری متن زبان مبداء و مقصد ترجمه به توسعه قوانین ترجمه و درک رابطه بین دو زبان می‌پردازد.

ترجمه ماشینی مبتنی بر نورون: این نوع ترجمه، ریکرد مدرن و پیشرفته‌تری ارائه می‌دهد. در این تکنیک، الگوریتم‌های یادگیری مبتنی بر شبکه‌های نورونی یا عصبی به منظور تقلید از نحوه یادگیری ذهن انسان طراحی و توسعه داده می‌شوند. هر چه زمان بیشتری سپری می‌شود قابلیت این ابزارها نیز پیش‌بینی کلمات صحیح و ترجمه دقیق‌تر افزایش می‌یابد. این روش ترجمه ماشینی با عملکرد بهتری که داشته است به سرعت در حال جایگزین شدن با روش‌های قدیمی تر مبتنی بر مدل‌های آماری است.

موارد کاربرد ترجمه ماشینی

امروزه ابزارهای ترجمه ماشینی در حال تبدیل شدن به رقیبی برای مترجم‌های انسانی هستند که این امر در سایه پیشرفت‌های چشمگیر این فنآوری در سالیان اخیر حاصل شده است. حال سوالی که مطرح می‌شود این است که ما چه مواقعی بهتر است از ترجمه ماشینی استفاده کنیم و در چه مواردی از ترجمه انسانی؟ برای این منظور بایستی سوالات زیر پاسخ داده شوند:

• هدف از تولید محتوا چیست؟
• محتوا برای چه کسانی تولید شده است؟
• چه نیازی را برآورده می‌کنند؟
• امکان ویرایش مطالب در آینده وجود دارد؟
• آیا قوانین خاصی مشمول این محتوا می‌شود؟

اولین نکته‌ای که باید توجه شود این است که محتواهای با درجه اهمیت بالا و همچنین محتواهایی که حاوی متن تخصصی هستند حتما باید توسط مترجم انسانی ترجمه شوند. در این موارد، ترجمه دقیق بسیار مهم‌تر از ترجمه سریع توسط ماشین آنلاین است. حتی اگر محصولی برای فروش دارید، محتوای این محصول دارای اهمیت بالایی بوده و ضروری است توسط مترجم انسانی و با دقت بسیار بالا ترجمه شود. یک اشتباه کوچک در محتوای تولید شده عواقب جبران‌ناپذیری خواهد داشت. پس لازم است برای تعیین نوع ترجمه (ماشینی یا انسانی) به موارد زیر توجه شود:

1. حجم پروژه و سرعت ترجمه: قطعاً سرعت ترجمه ماشینی بسیار بیشتر از ترجمه انسانی است. پس اگر سرعت انجام کار برای شما بسیار مهم تر است ترجمه ماشینی می‌تواند گزینه انتخابی شما باشد.

2. سادگی محتوای ترجمه: ترجمه ماشینی برای متون ساده و با پیچیدگی پایین عملکرد قابل قبولی خواهد داشت ولی برای ترجمه متون پیچیده‌تر باید قید ترجمه ماشینی را بزنید.

3. اولویت و اهمیت ترجمه: اگر متن شما برای کاربردهای عادی مورد استفاده خواهد بود می‌توان از ترجمه ماشینی استفاده نمود ولی برای ترجمه در مواردی که نباید هیچگونه خطایی در ترجمه وجود داشته باشد ترجمه ماشینی به هیچ وجه توصیه نمی‌شود.

جمع بندی:

ترجمه ماشینی نسبت به سالیان گذشته پیشرفت بسیار زیادی را شاهد بوده است. روش‌های مدرن که در ابزارهای ترجمه خودکار استفاده می‌شوند در حصول این پیشرفت نقش بسیار مهمی را بازی می‌کنند. با این وجود هیچ‌گاه نیاز به ترجمه و یا ویراستاری انسانی از بین نرفته است و پیش‌بینی می‌شود که در آینده نیز این ابزارها نتوانند به طور کامل جایگزین مترجمین انسانی شوند. حتی پیشرفته‌ترین و مدرن‌ترین ابزارهای ترجمه ماشینی هم در ترجمه متون پیچیده و تخصصی عاجز هستند. عامل خلاقیت در مترجمین انسانی ضامن کیفیت بالای ترجمه، کاهش اشتباهات و ترجمه‌ای بی‌نقص می‌باشد.