[ عَ یِ مَ ثَ ] (اِخ) ابن اسماعیل بن شعیب بن میثم بن یحیی تمار اسدی کوفی بصری میثمی. مکنی به ابوالحسن. وی از احفاد میثم تمار از خواص امیرالمؤمنین علی علیه السلام بود. و خود وی در زمرهٔ اصحاب امام علی بن موسی الرضا علیه السلام به شمار میرفت. وی از متکلمان امامیه بود و نخستین کسی است که باب علم کلام را مفتوح کرد. اصل او از کوفه بود اما ساکن بصره گردید و او را با ملحدان و نصاری و دیگر ائمهٔ مذاهب مناظرات بسیاری است که در کتب گوناگون نقل شده است. و از آن جمله مجالس اوست با هشام بن حکم (متوفی در سال ۱۷۹ هـ . ق.) در عهد رشید عباسی. او راست: ۱- الاستحقاق. ۲- الکامل، که کتابی است در امامت. (از ریحانة الادب ج ۴ ص ۱۱۳ از هدیةالاحباب ص ۲۵۰ و نامهٔ دانشوران ج ۱ ص ۷۳۱) (از معجم المؤلفین از الفهرست ابن الندیم ج ۱ ص ۱۷۵ و الفهرست طوسی ص ۸۷ و هدیة العارفین ج ۱ ص ۶۶۹ و کتاب الرجال نجاشی ص ۱۷۶ و منتهی المقال ج ۲ ص ۲۰۷ و تنقیح المقال مامقانی ج ۲ ص ۲۷۰).