[ بَ دَ / دِ ] (نف) تابان. درخشان پرتوافشان. نورانی. روشن کننده. براق. متلألأ. مشعشع. بصیص. لایح. وهّاج: ستارهٔ تابنده، نجم ثاقب، آفتابی تابنده، نوری تابنده، هفت تابنده، سیارات سبع : اخترانند آسمانشان جایگاه هفت تابنده دوان در دو و داه.رودکی. کتایونش خواندی گرانمایه شاه دو فرزند آمد چو تابنده ماه.دقیقی. چو خورشید تابنده و بی بدیست همه رای و کردار او ایزدیست.فردوسی. بسی بر نیامد کزآن خوب چهر یکی کودک آمد چو تابنده مهر.فردوسی. ز بالا و دیدار شاپور شاه بگفت آنچه دید او بتابنده ماه.فردوسی. بدو گفت زآن سو که تابنده شید برآید یکی پرده بینم سپید.فردوسی. چو آن بخت تابنده تاریک شد همانا بشب روز نزدیک شد.فردوسی. سیاهش همه تیغ هندی بدست زره ترکی وزین سغدی نشست برخسار هر یک چو تابنده ماه چو خورشید تابنده در رزمگاه.فردوسی. میان مهان بخت بوذرجمهر چو خورشید تابنده شد بر سپهر.فردوسی. برین نیز بگذشت گردان سپهر چو خورشید تابنده بنمود چهر.فردوسی. که او داد پیروزی و دستگاه خداوند تابنده خورشید و ماه.فردوسی. چو خورشید بنمود تابنده چهر در باغ بگشاد گردان سپهر.فردوسی. چو خورشید بر گاه بنمود تاج زمین شد بکردار تابنده عاج.فردوسی. بود هر شبانگاه باریکتر بخورشید تابنده نزدیکتر.فردوسی. بدیدار هر سه چو تابنده ماه نشایست کردن بدیشان نگاه.فردوسی. جهان مر ترا داد یزدان پاک ز تابنده خورشید تا تیره خاک.فردوسی. بر آمد یکی باد با آفرین هوا گشت خندان و روی زمین جهان شد بکردار تابنده ماه بنام جهاندار و از فر شاه.فردوسی. چو نه ماه بگذشت از آن ماه چهر یکی کودک آمد چو تابنده مهر.فردوسی. که جاوید تاج تو تابنده باد همه مهتران پیش تو بنده باد.فردوسی. چنین گفت پس شاه را خانگی که چون تو که باشد بفرزانگی ز خورشید بر چرخ تابنده تر ز جان سخنگوی پاینده تر.فردوسی. که جاوید باد افسر و تخت او ز خورشید تابنده تر بخت او.فردوسی. شب تار و شمشیر و گرد سپاه ستاره نه پیدا نه تابنده ماه.فردوسی. که از دختر پهلوان سپاه یکی کودک آمد چو تابنده ماه.فردوسی. سپاهی که بینند شاهی چون اوی بدان بخشش و رأی و تابنده روی.فردوسی. پرستنده زین بیشتر با کلاه بچهره بکردار تابنده ماه.فردوسی. چو برزد سر از کوه تابنده شید برآمد سر و تاج روز سپید.فردوسی. چو خورشید تابنده شد ناپدید شب تیره بر چرخ لشکر کشید.فردوسی. میان زیر خفتان رومی ببست بیامد کمان کیانی بدست چو خورشید تابنده بنمود چهر خرامان برآمد بخم سپهر.فردوسی. بیکدست رستم که تابنده هور گه رزم با او شتابد بزور.فردوسی. برخساره هر یک چو تابنده ماه چوخورشید رخشنده در رزمگاه.فردوسی. یکی کار نو ساخت اندر جهان که تابنده شد بر کهان و مهان.فردوسی. روز و شب در بر تو دلبر بالنده چو سرو سال و مه در کف تو بادهٔ تابنده چو رنگ. فرخی. ز بس خشت و جوشن که بد در سپاه ز بس ترک زرین چو تابنده ماه هوا گفتی از عکس شد زرّ پوش زمین سیم شد پاک و آمد بجوش.اسدی. تا بندهٔ آن رخان تابنده شدم همچون سرزلفین تو تابنده شدم در پیش تو ای نگار تا بنده شدم چون مهر فروزنده و تابنده شدم.قطران. ز گرد موکب تابنده روی خسرو عصر چنانکه در شب تاری مه دو پنج و چهار... ابوحنیفهٔ اسکافی (از تاریخ بیهقی چ فیاض ص ۲۸۰) تابنده دولت تو و فرخنده ملک تو عالی چو چرخ و ثابت چون کوهسار باد مسعودسعد. و طائع مردی عظیم نیکو روی، تابنده، معتدل قامت... (مجمل التواریخ و القصص). تا جمال منافع آن هر چه تابنده تر روی نماید. (کلیله و دمنه). بافسونها در آن تابنده مهتاب ملک را برده بود آن لحظه در خواب. نظامی. فرود آمد بدولتگاه جمشید چو در برج حمل تابنده خورشید.نظامی. سهی سروت همیشه سبز و کش باد دلت تابنده، رخ پیوسته خوش باد.نظامی. دل خسرو بر آن تابنده مهتاب چنان چون زر در آمیزد بسیماب.نظامی. مهی داشت تابنده چون آفتاب ز بحران تب یافته رنج و تاب.نظامی. از آن جسم چندانکه تابنده بود ببالای مرکز شتابنده بود.نظامی. چنان کز بس گهرهای جهانتاب بشب تابنده تر بودی ز مهتاب.نظامی. تو همچو آفتابی تابنده از همه سو من همچو ذره پیشت جان در میان نهاده. عطار. تو بدری و خورشید ترا بنده شده ست تا بندهٔ تو شده ست تابنده شده ست زآن روی که از شعاع و نور رخ تو خورشید منیر و ماه تابنده شده است.حافظ. || پیچان. در تب و تاب. در رنج و سختی : تا بندهٔ آن رخان تابنده شدم همچون سر زلفین تو تا بنده شدم در پیش تو ای نگار تابنده شدم چون مهر فروزنده و تابنده شدم. قطران. || ریسنده. ریسمان ساز. ریسمان باف. تابندهٔ زه. تابندهٔ ریسمان. تابندهٔ نخ. || گرمادهنده. حرارت بخش. سوزان. تابندهٔ تنور. تابندهٔ تون حمام : گفت آتش گرچه من تابندهٔ سوزنده ام باد خشم او کند انگشت و خاکستر مرا. امیرمعزی. در پیش تو ای نگار تا بنده شدم چون مهر فروزنده و تابنده شدم.قطران. تو بدری و خورشید ترا بنده شده ست تا بندهٔ تو شده ست تابنده شده ست.حافظ.